4 marca odbyło się posiedzenie sejmowej Podkomisji ds. dobrostanu zwierząt gospodarskich i ochrony produkcji zwierzęcej w Polsce oraz zwalczania chorób zakaźnych zwierząt. Tematem posiedzenia było rozpatrzenie informacji Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie przeglądu unijnych przepisów o dobrostanie zwierząt i europejskiej inicjatywy obywatelskiej „Koniec epoki klatkowej”. W trakcie dyskusji stanowiska dotyczące planów Unii Europejskiej w zakresie zmian w przepisach regulujących dobrostan zwierząt przedstawiła branża hodowlana oraz reprezentanci organizacji społecznych. Posiedzeniu przewodniczyła posłanka Małgorzata Tracz.
Zmiany w unijnych przepisach – opinia Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi
Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi reprezentowane przez wiceministra Jacka Czerniaka przekazało, że do tej pory Komisja Europejska przedstawiła jedynie dwa wnioski w przedmiocie dobrostanu zwierząt – odnośnie do ochrony zwierząt podczas transportu oraz dobrostanu i identyfikowalności psów i kotów. W trakcie przygotowywania innych wniosków ustalono, że konieczne są dalsze analizy w sprawie spodziewanych kosztów, długości okresów przejściowych oraz sposobu uwzględnienia produktów importowanych z państw trzecich. W dokumencie “Wizja Unii Europejskiej dla rolnictwa i żywności” opublikowanym 19 lutego 2025 roku zapowiedziany został kolejny przegląd przepisów unijnych dotyczących dobrostanu zwierząt. Dzięki niemu zapewnione ma zostać stosowanie norm unijnych również do produktów importowanych z krajów trzecich. Na tej podstawie ma zostać opublikowana propozycja przepisów podwyższających dobrostan zwierząt, w tym stopniowe odejście od chowu klatkowego oraz wprowadzenie systemu oznakowania metod utrzymywania i dobrostanu zwierząt na produktach pochodzenia zwierzęcego.
Ministerstwo Rolnictwa podkreśla, że odejście od chowu klatkowego musi zostać przeprowadzone w sposób stopniowy i rozważny, uwzględniając obecny stan ekonomiczny i geopolityczny. Wyższe wymagania w zakresie dobrostanu zwierząt mają zdaniem ministerstwa podwyższać koszty prowadzenia produkcji zwierzęcej w Unii Europejskiej. Unia w takim przypadku powinna chronić własny rynek przed napływem produktów z państw, które nie muszą spełniać takich samych wymagań.
W odniesieniu do zakazu stosowania systemów klatkowych w chowie zwierząt postulowanego w ramach Europejskiej Inicjatywy Obywatelskiej End the Cage Age, ministerstwo podkreśla, że zakaz będzie miał znaczne konsekwencje ekonomiczne. Będą one związane z modernizacją budynków, zmniejszeniem obsady zwierząt i zwiększeniem kosztów ich utrzymania. Doprowadzić to może zdaniem ministerstwa do zmniejszenia liczby gospodarstw i hodowanych zwierząt, a w konsekwencji do naruszenia bezpieczeństwa żywnościowego Polski.
Rola biznesu i konsumentów
Paweł Rawicki ze Stowarzyszenia Otwarte Klatki podkreślił rolę zmian, które wydarzyły się na przestrzeni lat. Widoczny jest spadek stosunku chowu klatkowego kur niosek w całej produkcji jaj: w 2014 roku 87% kur niosek w Polsce hodowanych było w klatkach. Dzisiaj jest to 67,2%. Podobnie wśród konsumentów zaszły zmiany w świadomości na temat metod chowu oraz nawyków zakupowych. Z przeprowadzonych w grudniu 2024 roku badań opinii społecznej wynika, że:
- 80% Polaków uważa, że hodowla kur w klatkach nie zapewnia im odpowiedniego dobrostanu;
- 69% jest za zakazem hodowli klatkowej kur niosek;
- 72% uwzględnia warunki chowu przy zakupach.
Rawicki zauważył, że wciąż wysoki udział chowu klatkowego w rynku wynika z braku odpowiednich narzędzi wyboru dla konsumentów. O ile bowiem metoda chowu jest oznaczona na samych jajach, tak kupujący są pozbawieni tej wiedzy w przypadku produktów gotowych, takich jak makarony czy wypieki. Dużą rolę w procesie odchodzenia od chowu klatkowego odgrywa także odpowiedzialny biznes. Już ponad 160 firm zadeklarowało odejście od wykorzystywania jaj klatkowych w swoich produktach lub od sprzedaży takich jaj w sklepach, a 40% tych firm już wdrożyło tę deklarację w życie. Rawicki podkreślił, że proces odejścia od chowu klatkowegoj powinien zostać przeprowadzony w sposób zrównoważony i odpowiedzialny, z poszanowaniem interesu rolników i biznesu. W odpowiedzi na stanowisko Ministerstwa w przedmiocie ryzyka zmniejszenia pogłowia zwierząt przedstawiciel Otwartych Klatek wskazał, że mimo iż w ostatniej dekadzie odsetek chowu klatkowego kur niosek zmniejszył się o 19%, to pogłowie nie spadło, lecz wzrosło o 16 mln kur niosek.
Teraz nadszedł czas, aby do tego procesu dołączył element ostatni, czyli ten polityczno – legislacyjny. Nikt nie oczekuje od Komisji Europejskiej czy Ministerstwa Rolnictwa rewolucyjnych zmian. To, czego oczekujemy to wsłuchania się w głos konsumentów, ekspertów od dobrostanu zwierząt oraz biznesu i przeprowadzenia procesu odchodzenia od chowu klatkowego w sposób odpowiedzialny, z poszanowaniem rolników i hodowców. Oczekiwane jest wsparcie polityczne w procesie odchodzenia od chowu klatkowego, ponieważ tego chcą obywatele, konsumenci czy wyborcy. – Paweł Rawicki, Stowarzyszenie Otwarte Klatki
Posiedzenie podkomisji ds. dobrostanu zwierząt gospodarskich i ochrony produkcji zwierzęcej w Polsce oraz zwalczania chorób zakaźnych zwierząt, 4 marca 2025
Jak połączyć rozwój branży i zmieniające się standardy chowu?Czy możliwe jest pogodzenie interesów hodowców i dobrostanu zwierząt?
Podczas posiedzenia podkreślono zgodzono się w kwestii konieczności zapewnienia równych warunków konkurencji. Przedstawiciele branży, organizacji społecznych oraz Ministerstwa Rolnictwa zgodzili się, że produkty importowane spoza Unii Europejskiej powinny spełniać te same normy dobrostanowe, jakie obowiązują unijnych producentów.
Widoczne zmiany rynkowe oraz rosnąca świadomość konsumentów sprawiają, że sektor spożywczy i rolniczy stopniowo dostosowuje się do nowych standardów. Wsparcie legislacyjne oraz odpowiednie mechanizmy przejściowe będą kluczowe dla skutecznej realizacji tych zmian.
Proces stopniowego odchodzenia od chowu klatkowego powinien uwzględniać realne uwarunkowania ekonomiczne i zapewniać producentom narzędzia umożliwiające dostosowanie się do nowych wymagań, przy jednoczesnym zachowaniu konkurencyjności sektora.